Tiểu luận: Văn hóa ẩm thực vùng Tây Bắc và Bắc Trung Bộ.pdf (tiểu luận văn hóa ẩm thực) | Tải miễn phí – Kiến Thức Cho Người lao Động Việt Nam
Tiểu luận: Văn hóa ẩm thực vùng Tây Bắc và Bắc Trung Bộ
22
2 MB
7
327222 MB327
4.1 (
4 lượt)222 MBNhấn vào bên dưới để tải tài liệuĐang xem trước 10 trên tổng 22 trang, để tải xuống xem khá khá đầy đủ hãy nhấn vào bên trênChủ đề đối sánh tương quan
Tài liệu tương tự
Nội dung
BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM— —
VĂN HÓA ẨM THỰC VÙNG TÂY BẮC VÀ
BẮC TRUNG BỘGiáo viên hướng dẫn: CÔ HÀ THỊ THANH NGA
Nhóm thực hiện
: NHÓM 3
Lớp
: 05CDNNHTp. Hồ Chí Minh : 2012
I.VÙNG TÂY BẮC:
I.1 VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN:
Vùng Tây Bắc là vùng miền núi phía Tây của miền Bắc Việt Nam, có chung đường
biên giới với Lào và Trung Quốc. Vùng này có khi được gọi là Tây Bắc Bắc Bộ và là
một trong 3 tiểu vùng địa lý tự nhiên của Bắc Bộ Việt Nam (2 tiểu vùng kia là Vùng
Đông Bắc và Đồng bằng sông Hồng).
Địa hình Tây Bắc hiểm trở, có nhiều khối núi và dãy núi cao chạy theo hướng Tây
Bắc-Đông Nam. Dãy Hoàng Liên Sơn dài tới 180 km, rộng 30 km, với một số đỉnh núi
cao trên từ 2800 đến 3000 m. Dãy núi Sông Mã dài 500 km, có những đỉnh cao trên 1800
m. Giữa hai dãy núi này là vùng đồi núi thấp lưu vực sông Đà (còn gọi là địa máng sông
Đà). Ngoài sông Đà là sông lớn, vùng Tây Bắc chỉ có sông nhỏ và suối gồm cả thượng
lưu sông Mã. Trong địa máng sông Đà còn có một dãy cao nguyên đá vôi chạy suốt
từ Phong Thổ đến Thanh Hóa, và có thể chia nhỏ thành các cao nguyên Tà Phình, Mộc
Châu, Nà Sản. Cũng có các lòng chảo như Điện Biên, Nghĩa Lộ, Mường Thanh.
Về mặt hành chính, vùng Tây Bắc gồm 6 tỉnh với diện tích trên 5,64 triệu ha với 3,5
triệu dân:[4]
Hòa Bình
Sơn La
Điện Biên
Lai Châu
Lào Cai
Yên BáiMặc dù một số phần của Phú Thọ và 2 tỉnh Lào Cai, Yên Bái nằm ở hữu ngạn sông
Hồng, do dòng sông chạy qua giữa địa phận các tỉnh này, song phạm vi hành chính của
vùng Tây Bắc không bao gồm Phú Thọ, đôi khi 2 tỉnh Lào Cai, Yên Bái cũng được xếp
vào Đông Bắc Bộ. Tuy nhiên, hiện nay trụ sở của Ban chỉ đạo Tây Bắc nằm ở thành phố
Yên Bái, Yên Bái.
Khí hậu vùng tây bắc ít chịu ảnh hưởng của đại dương do bị dãy núi Hoàng Liên Sơn
chắn và bị chịu ảnh hưởng của gió Phơn. Đặc trưng là chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt
đới ẩm gió mùa và có mùa đông lạnh.I.2. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI:
– Là vùng thưa dân. Mật độ dân số ở miền núi 50-100 người/km2, ở trung du 100-300
người/km2, nên hạn chế về thị trường tại chỗ và về lao động.
– Có nhiều dân tộc ít người với kinh nghiệm trong sản xuất và chinh phục tự nhiên. Tình
trạng lạc hậu, nạn du canh du cư… vẫn còn ở một số bộ tộc người.
– Là vùng căn cứ địa cách mạng, có di tích Điện Biên Phủ lịch sử.
– Cơ sở vật chất kĩ thuật đã có nhiều tiến bộ. Nhưng ở vùng núi cơ sở vật chất kĩ thuật
còn nghèo, dễ bị xuống cấp.Về cơ bản, vùng Tây Bắc là không gian văn hóa của dân tộc Thái, nổi tiếng với
điệu múa xòe tiêu biểu là điệu múa xòe hoa rất nổi tiếng được nhiều người biết đến. Thái
là dân tộc có dân số lớn nhất vùng. Ngoài ra, còn khoảng 20 dân tộc khác như H’Mông,
Nùng… (Kinh) cư trú ở hầu hết các địa phương.I.3.VĂN HÓA:
Tây bắc là vùng đa dạng về văn hóa.
Các dân tộc trong vùng đều có tín ngưỡng “mọi vật có linh hồn” (animisme), một loại tín
ngưỡng mà mọi dân tộc. trên hành tinh đều trải qua. Có đủ loại “hồn” và các loại thần
sông núi, suối khe, đá, cây, súc vật, các lực lượng thiên nhiên như sấm, chớp, mưa, gió.
Các bộ phận trên thân thể con người cũng có hồn. Người Kinh cho rằng có ba hồn bảy
vía (nam) và ba hồn chín vía (nữ). Người Thái có đến 80 hồn (Xam xếp khoăn mang nả.
Hả xếp khoăn mang lăng), như hồn tóc, hồn lông mày, lông mi, tai, mũi, trán v.v… Người
chết không biến mất mà trở về sống ở bản của tổ tiên. Do chỗ mọi vật đều có hồn, nên
cần phải cư xử với chúng như trong quan hệ với người. Vậy có hồn tốt, hồn xấu, hồn ác,
hồn lành tùy thuộc vào cách đối xử của người với chúng.
Mỗi dân tộc trong vùng đều có một kho vốn sáng tác ngôn từ giàu có và đủ thể loại từ tục
ngữ, thành ngữ, đồng dao, giao duyên, cho đến lời khấn, lời bùa chú, các áng văn trong lễ
tang, trong lễ hội, các bài văn vần dạy bảo đạo đức cho dâu rể trong đám cưới, các thần
thoại, đồng thoại, cổ tích, truyện cười v.v… ở một số dân tộc có cả truyện thơ dài hàng
ngàn câu như Tiễn dặn người yêu (Thái), Tiếng hát làm dâu (H’mông), Vườn hoa núi Cối
(Mường) v.v… Người Thái còn có cả truyện thơ lịch sử, kể lại quá trình thiên di của họ
vào Tây Bắc như bản sử ca Dõi theo bước đường chinh chiến của ông cha (Táy pú Xớc)
hay Lịch sử bản mường (Quán tố mướng) ngay đến lời hát của các Mo-then trong lễ cúng
người ốm cũng là một áng du kí ca đầy hình tượng đẹp được diễn tả bằng văn phong trau
chuốt. Bộ phận người Mường Tây Bắc cũng có những thiên sử thi như ở Hòa Bình,
Thanh Hóa. Ngoài ra, do đã tách ra từ mấy thế kỉ và sống giữa những cộng đồng tộc
người khác, nên người Mường Tây Bắc còn có những áng văn hiếm thấy ở các vùng
Mường như “vườn hoa – Núi cối” chẳng hạn.
“Xòe” là đặc sản nghệ thuật múa Thái và trở thành biểu tượng văn hóa Tây Bắc.
Nét chung nữa trong văn hóa Tây Bắc là sở thích trang trí trang phục, chăn màn, đồ dùng
với các sắc độ của gam màu nóng ; rất nhiều màu đỏ, xen vào với vàng tươi, vàng đất,
vàng rơm, rồi da cam, tím và nếu có xanh thì phải là xanh da trời tươi Phải chăng giữa
mênh mông xanh lá cây, những màu ánh lên như những điểm sáng, khẳng định sự có mặt
của con người ? Còn họa tiết, bố cục, phối màu của trang trí thì rất nhiều và phong phú,
đến nỗi chỉ một chiếc khăn piêu Thái, một bộ nữ phục H’mông, Lô Lô, Dao đỏ, một mặt
chăn Mường, một điểm màn Kháng và rất nhiều đặc trưng khác.Những nét chung của cả
vùng không hề làm mất đi tính riêng của văn hóa dân tộc vùng T ây Bắc.I. 4. VĂN HÓA ẨM THỰC :
A. Sơ lược về văn hóa ẩm thực vùng Tây Bắc:
Mỗi dân tộc thiểu số đều có những món ăn truyền thống riêng, mang đậm sắc thái dân
tộc mình. Người H’Mông có món mèn mèn, người Tày nổi tiếng với thắng cố, người
Thái được biết đến nhiều qua các món nướng như: cá, gà, thịt lợn… Tuy nhiên, một số
món ăn được nhiều dân tộc ưa dùng đó là thắng cố và các món làm từ thịt trâu, từ cá… Và
đặc điểm nổi bật chính là không gian và thời gian thưởng thức món ăn này.
Một số món đặc trưng:
Thắng cố của người Tày, người Thái thường được làm từ thịt ngựa, lòng ngựa hoặc thịt
trâu, lòng trâu…
Rượu ngô.
Bánh tò te của Yên Bái (làm từ gạo nếp và đỗ đen).
Mèn mén Tây Bắc (làm từ ngô).
……………………………………………B.Nguyên liệu phong phú vùng Tây Bắc :
Mắc khén – Vùng Tây Bắc
Có thể mắc khén là một trong những loại gia
vị độc đáo mà núi rừng Tây Bắc đã ban tặng
người dân nơi đây, góp phần làm cho ẩm thực
Việt Nam thêm phần phong phú. Ai đã được
từng thưởng thức những món ăn chế biến từ
gia vị này chắc chắn sẽ không thể quên được
hương vị đặc trưng của nó mà không phải ở
đâu cũng tìm thấy được.Hạt dổi :
Hạt dổi cũng là gia vị không thể thiếu để
tẩm ướp thịt lợn rừng và các món nướng
như gà nướng, thịt ba chỉ nướng, sườnnướng. Thông thường hạt dổi được giã nhỏ trộn với muối chanh, ớt thành một thứ nước
chấm cay cay, chua chua, thơm ngậy, dùng để chấm thịt gà, thịt luộc thì không một thứ
nước chấm nào có thể sánh được hay đơn giản nhất, chấm xôi trắng với muối rang hạt dổi
thôi cũng đã đủ thơm ngon.Măng rừng Tây Bắc :
Món ngon không ít người lựa chọn là các
món ăn khá ngon được chế biến từ măng vầu,
măng nứa, măng mai, măng trúc, măng sặt
tươi mọc trong rừng tự nhiên.Mật ong rừng Mù Cang Chải:
Mật ong rừng được thu hoạch bằng phương
pháp thủ công nên giữ nguyên hương thơm, vị
ngọt tự nhiên và hoàn toàn nguyên chất. Đây
là đặc sản quý giá nhất của núi rừng Tây Bắc,
được nhiều người tiêu dùng tin dùng và ưa thích.Gạo đặc sản Tây Bắc :
Gạo bắc hương điện biên, gạo tám điện biên,
gạo séng cù( Bát Xát Lào Cai), gạo Tả cù(gạo
đặc sản Mường tè lai châu), nếp Nương Điện
biên, nếp Tú lệ….Điện biên không những nổi tiếng là vùng đất
của chiến công lừng lẫy năm châu, chiến thắng
Điện Biên Phủ, mà còn là vựa gạo đặc sản vùng
Tây Bắc.
Có những giống gạo nổi tiếng khắp toàn quốc
mỗi năm chỉ có 1 vụ từ tháng 4 đến tháng 10:
khẩu ma cha(gạo lứt đỏ hạt tròn), be đỏ(nếp lứt
đỏ), be trắng(nếp lứt trắng), gạo nếp nương, gạo
bao thai hồng, gạo bao thai trắng, tẻ mèo, tám
thơm điện biên, gạo 64…C.Một số món ăn đặc sản
vùng tây bắc :
“Pá pỉnh tộp” vùng Tây Bắc.
“Pá pỉnh tộp” là tên gọi món cá suối
nướng của đồng bào Thái vùng Tây
Bắc, một món ăn không chỉ có giá trị
ẩm thực mà còn là thước đo đánh giá
bàn tay khéo léo của người chế biến…* Nguyên liệu:
– Cá suối nhỏ còn sống (lựa vừa ăn).
– Que nướng, than củi (nếu có).
– Gừng, tỏi, ớt tươi, sả, hành, rau thơm, mầm măng, bột riềng. Gia vị tất cả đều được băm
nhỏ.
– Bột ớt khô, rau rừng (rau cải mèo).Thắng cố.
Thắng cố là món ăn đặc trưng truyền
thống của người H’mông,về sau được
du nhập sang các dân
tộc Kinh, Dao, Tày.Từ thắng cố là biến
âm của tiếng “Thoảng cố” theo tiếng
Mông có nghĩa là “nồi nước”[1]. Thịt
nấu thắng cố theo truyền thống là thịt
ngựa về sau có thêm thịt bò, thịt trâu,
và thịt lợn.
Gia vị truyền thống gồm muối, thảo
quả, địa điền,Quế,Lá chanh nướng
thơm, tán nhỏ, ướp vào thịt trước lúc
đem xào.Pa pính
Người ta dùng các loại cá bản to như chép,
mè, trôi, chắm…, con độ một cân, cân rưỡi
mổ đằng lưng, bỏ ruột, để ráo nước, rồi xoa
một lượt muối rang nổ vào bên trong cá:
Mắc khén, ớt tươi nướng, nghiền nát, hành
tỏi, rau thơm rau mùi thái nhỏ, tất cả trộn
đều nhồi vào bụng cá, để một lúc cho ngấm
gia vị, cá cứng; cặp dọc cá, nướng trên than
hồng. Cá chín dậy mùi thơm rất riêng, rất
độc đáo.Thịt gác bếp.
Thịt gác bếp là món ăn đặc sản của người
Thái Đen dùng để thiết đãi khách quý. Được
chế biến từ bắp của trâu, bò, lợn thả nhong
trên các vùng núi Tây Bắc.
Món ăn này được chế biết qua các công đoạn
công phu và tỉ mĩ:
Tẩm ướp gia vị (như muối, ớt, gừng,
đặc biệt là quả mắc khén và nước lá rừng)
Tiếp theo là ủ và treo phơi trên gác
bếp. Món ăn này được chế biến tự nhiên
và hoàn toàn không có chất bảo quản.Thưởng thức món thịt gác bếp cho ta hương
vị lạ: đậm, ngọt, cay trên từng thớ thịt…Nậm Pịa
Pịa là món ăn đặc trưng của người Sơn La, có
thể dùng để làm nước chấm và có thể dùng
trực tiếp làm món ăn như một loại canh, có
tác dụng giải rượu rất tốt. Nguyên liệu chính của món này là nội tạng các loài vật ăn cỏbao gồm dạ dày, tiết, lòng, tim gan, phèo phổi thập cẩm phế lù đem ninh nhừ. Ngoài ra
còn một thành phần rất đặc biệt nữa đó chính là pịa. Pịa là phần dịch (phân non) nằm
giữa đoạn dạ dày và ruột già. Nếu bạn từng biêt đến món phèo lợn thì hẳn sẽ dễ dàng
hình dung được cách lấy pịa của người Thái.(có phần giống với thắng cố nhưng thành
phần có điểm khác);
Trái cây tây bắc :
Trái cây Tây Bắc vào mùa theo từng đợt từ tết đến suốt mùa hè. Dịp tết là mùa táo mèo.
Loại quả nhỏ tầm nắm tay trẻ con, thơm, vị chua chua, ngọt ngọt và chát. Táo mèo ngâm
rượu thì rượu có hương thơm tự nhiên, vị ngọt nhẹ và uống rất vào. Hết mùa táo mèo là
đến mùa mơ,vv………… (Đào rừng và quả mận )Nói về Tây Bắc còn rất nhiều đặc
sản như: rượu ngô, thịt lợn cắp
nách, cá pỉnh tồm, lá đồ xôi, ngô, nhãn, na, … Nếu không phải là người
Tây Bắc sẽ khó có thể thưởng thức hết những đặc sản này. Không chỉ
khó quên với những món đặc sản ngon lành, Tây Bắc còn nổi tiếng với
tình người giản dị, mộc mạc nhưng rất đỗi chân thành………II.VÙNG BẮC TRUNG BỘ:
II.1 VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN:
Bắc Trung Bộ là phần phía bắc của Trung Bộ Việt Nam có địa bàn từ Nam dãy núi Tam
Điệp tới Bắc đèo Hải Vân. Vùng Bắc Trung Bộ (BTB) là một trong 8 vùng kinh tế được
Chính phủ giao lập quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội.
Thanh Hoá
Nghệ An
Hà Tĩnh
Quảng Bình
Quảng Trị
Thừa Thiên-HuếDiện tích tự nhiên: 51.551,9 km2, chiếm 15,56 % diện tích cả nước
Dân số 10.722.700 người, chiếm tỷ lệ 12,59 % dân số cả nước (năm 2007); bao gồm 6
tỉnh là Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
Bắc Trung Bộ là vùng có tính chất chuyển tiếp giữa vùng kinh tế phía Bắc và các vùng
kinh tế phía Nam. Vùng trải dài từ vị tuyến 16 – 20o Bắc.
Phía Bắc giáp vùng đồng bằng Sông Hồng, là vùng trọng điểm kinh tế Bắc Bộ.
Phía Tây là sườn đông Trường Sơn, giáp nuớc Lào .
Phía Nam giáp với vùng duyên Hải Nam Trung Bộ.
Phía Đông là biển Đông với tuyến đường bộ ven biển dài 700 km.
Bắc Trung Bộ là vùng có khí hậu khắc nhiệt nhất so với các vùng trong cả nước.
Tiềm năng nước của vùng cũng khá phong phú nhưng biến động phức tạp.
Bắc Trung Bộ có bờ biển dài 670 km với 23 cửa sông trong đó có nhiều cửa sông lớn có
thể xây dựng cảng phục vụ vận tải, đánh bắt cá.
Ở những bãi cát thoải có cảnh quan đẹp hình thành nên những cơ sở an dưỡng, du lịch .II.2.DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI:
Dân tộc cư trú chủ yếu là người Kinh. Một số dân tộc ít người sống ở miền núi phía Tây,
đông nhất là người Mường ở Thanh Hoá, Nghệ An. Ngoài ra, có người Mông, Thái,
Hơrê…
Trình độ học vấn của dân trong vùng tương đối khá.
Đây là vùng có số lao động đi làm việc ở ngoại vùng nhiều nhất so với các vùng trong cả
nước.
Bắc Trung Bộ là nơi cư trú của 25 dân tộc khác nhau (Thái, Mường, Tày, Mông, BruVân Kiều) sống ở Trường Sơn. Phân bố không đều từ đông sang tây. Người Kinh sinh
sống chủ yếu ở đồng bằng ven biển phía đông.
Tốc độ độ tăng trưởng kinh tế bình quân thời kỳ 1996 – 2002 đạt 6 – 6,5 %. Tổng GDP
năm 2002 đạt 22.000 tỉ đồng, đóng góp 8,8 % GDP cả nước.
Cơ cấu kinh tế vùng tuy đã có những chuyển dịch theo hướng phát triển toàn diện song
chủ yếu vẫn là nông lâm ngư nghiệp.II.3.VĂN HÓA:
Theo hệ thống phân vùng địa lí Việt Nam, Bắc Trung Bộ là khu vực chuyển tiếp giữa Bắc
Bộ và Nam Trung Bộ. Lịch sử cho thấy cư dân nơi đây có nguồn gốc chủ yếu là người
Thanh- Nghệ- Tĩnh thiên di vào Bình Trị Thiên từ thời Lý- Trần- Lê. Do đó, mối quan hệ
của người Việt nơi đây liên quan, gắn bó với các sinh hoạt văn hoá dân gian nói chung.
Hò sông nước Bắc Trung Bộ là sản phẩm tinh thần, biểu hiện sự cố kết của cộng đồng
người Việt. Những là điệu hò đặc trưng của vùng này là:
Hò sông Mã (Thanh Hoá)
Hò ví dặm Nghệ Tĩnh
Source: https://dichvusuachua24h.com
Category : Du Lịch
