Các câu hỏi thường gặp trong Hướng nghiệp

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (628.28 KB, 13 trang )

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
Trong quá trình tư vấn hướng nghiệp, chúng tôi thường gặp những câu
hỏi đầy chất trí tuệ trước ngưỡng cửa chọn nghề. Sau đây là những khúc
mắc như thế.
Tác giả: Quang Dương – Nhà tâm lý và tư vấn hướng nghiệp

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Chúng em thường băn khoăn việc chọn nghề làm sao để không bị lầm. Vậy
trước hết, nên hiểu thế nào là chọn lầm nghề ?
NTV: Đặt vấn đề như vậy là cần thiết và tỏ ra bình tĩnh trước khi lựa chọn. Bởi vì,
phải suy xét kỹ, nhằm “biết trước để tránh”, hoặc “hiểu để không lầm”. Khái niệm
“chọn lầm nghề” tương ứng với thuật ngữ trong hướng nghiệp gọi là “không tương
thích với nghề được chọn”.
Nói vắn tắt: Chọn lầm nghề là chọn phải nghề không tương thích, nghĩa là về căn
bản, không hợp với tính cách và năng lực của ta.
Nếu ta lỡ mua một đôi giày tuy đẹp mã nhưng bị chật, hay mua một chiếc áo rất
model nhưng bị rộng, là ta đã chọn nhầm hàng. Chọn người yêu càng dễ bị nhầm
nếu chỉ “hợp nhãn” mà không hợp tính. Chọn nghề còn phức tạp nhiều hơn thế và
dễ bị lầm hơn thế, vì nhãn quan và cảm tính rất dễ đánh lừa nhiều người. Nghề thời
thượng chẳng hạn, nó đang lôi cuốn số đông, có thể hợp với ai đó nhưng không
hợp với chính ta. Lại có thể hợp với ta về mặt năng lực, nhưng rất không hợp về
mặt tính cách. Nếu chưa cân nhắc kỹ mà đã vội chọn nó, vậy là ta đã lầm.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Với HS, nguyên nhân nào dẫn đến việc chọn lầm nghề ?
NTV: Việc chọn lầm thường do cảm tính, do “nổi hứng” nhất thời, do chạy theo
phong trào hoặc do bị mất phương hướng nên “nhắm mắt đưa chân” Nếu tránh

được tối đa những cảm xúc vội vàng, biết suy xét và phân tích từ nhiều khía cạnh
theo lý tính, thì việc lựa chọn ngành nghề ít bị lầm hơn.
Cũng có trường hợp do sức ép từ phía gia đình. Một nghịch lý thường gặp qua thực
tế tư vấn hướng nghiệp ở nhiều nơi đã cho thấy, rất nhiều HS không trả lời được
câu hỏi “Tại sao em quyết định chọn nghề này?” nhưng vị phụ huynh đi theo đã trả
lời được câu đó! Như vậy, với những HS ấy, chọn nghề là do mong muốn của cha
mẹ, thay vì của chính mình !
Để không chọn lầm nghề, hãy tham khảo ý kiến và ý muốn của cha mẹ (cần lắm, để
tham khảo kinh nghiệm và hiểu biết của các bậc bề trên), nhưng nên xin phép cha
mẹ cho mình được quyền quyết định cuối cùng.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Nên hiểu kỹ như thế nào là chọn đúng, nghĩa là chắc chắn “chọn không lầm
nghề”?
NTV: Chọn không lầm nghề là chọn được một nghề tương thích với mình. Ở đây có
hai ý: nghề mình chọn phải là nghề mình thích, đương nhiên, nhưng còn phải xét
đến yếu tố tương hợp. Yếu tố này quan trọng hơn cả. Nếu không tương hợp với
yêu cầu của nghề, dù ta có thích đến đâu, sớm muộn cũng sẽ bị nghề đào thải. Hơn
nữa, sở thích chưa phải là sở trường. Sở thích thiên về cảm tính, không ổn định.
Sở trường mới là tố chất của năng lực, ổn định hơn, bền vững hơn, thường không
đổi trước mọi sức ép.
Tương hợp chủ yếu về hai mặt: phẩm chất và năng lực. Ngoài ra, còn phải xét đến
giới tính, sức khỏe, hoàn cảnh và chí hướng của ta. Nếu ta thích nghề đó, lại còn
được nghề “yêu”, nghĩa là “nghề chọn ta” (vì tương hợp với ta) thì chắc chắn ta đã
chọn đúng nghề. Do đó, các nhà giáo dục hướng nghiệp đã khẳng định: chủ yếu là
nghề chọn ta chứ không phải ta chọn nghề. Có “giao duyên” như vậy mới không
lầm lẫn. Trên thực tế, vì không được nghề “yêu” nên đã có rất nhiều người dù đã tốt
nghiệp nhưng khi vào nghề mới thấy rằng không thể theo được nghề đã chọn (do
chọn lầm).

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Trong trường hợp chúng em chưa tiếp xúc và chưa hành nghề, làm sao để biết
nghề ấy có “yêu” mình hay không, có tương hợp với mình đến mức nào ?
NTV: Sự giao duyên giữa nghề với người (có duyên nợ hay không) qua trải nghiệm
thực tế sẽ càng thấy rõ, tất nhiên. Nhưng bước đầu, qua trắc nghiệm khách quan
cũng có thể giúp ta biết được về cơ bản, ta có hợp (hay không hợp) với nghề định
chọn. Hiện nay, trên mạng lưới tư vấn giáo dục, có nhiều trung tâm tư vấn hướng
nghiệp mà tại đó có cả trắc nghiệm hướng nghiệp.
Trắc nghiệm hướng nghiệp là một loại hình trắc nghiệm khách quan hướng về việc
chẩn đoán và phát hiện những đặc điểm tư chất của cá nhân đối với nghề nghiệp.
Kết quả trắc nghiệm này được coi là cơ sở khoa học để tư vấn hướng nghiệp, góp
phần hỗ trợ cho HS tự hiểu mình một cách khách quan hơn. Từ đó biết chọn học
ngành nghề nào cho phù hợp, đồng thời tránh được những nghề không phù hợp.
Trên mạng internet tiếng Việt, bạn có thể tham khảo tại website
www.tuvanhuongnghiep.vn

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Chúng em thấy có nơi trắc nghiệm hướng nghiệp chỉ căn cứ vào chỉ số
IQ mà chẩn đoán. Điều đó đã đủ chưa, chính xác chưa ?
NTV: Chưa, chưa đủ. Để chẩn đoán được chính xác, ngoài IQ test, còn
phải bổ sung nhiều loại hình trắc nghiệm khác nữa, như EQ test (đo chỉ
số cảm xúc – Emotion Quotient), AQ test (đo chỉ số vượt khó – Adversity
Quotient), CQ test (đo chỉ số sáng tạo – Creation Quotient) Tối thiểu, ta
nên chọn nơi nào, bài trắc nghiệm nào có ít nhất 2 loại test: IQ và EQ,
vậy mới hy vọng có sự chẩn đoán gần chính xác.
Kết quả của IQ test chỉ cho ta biết về sức bật trí tuệ và khả năng nhận
thức, chưa thể cho biết về tính cách cá nhân và năng lực tinh thần. Mà

điều thứ hai (tính cách và tinh thần) đặc biệt quan trọng hơn điều thứ
nhất (trí tuệ và nhận thức). Nó nói lên những phẩm chất đặc trưng của
con người và những giá trị bản thân của người đó tương thích (hoặc
không tương thích) với nghề nào. Nghề sẽ chọn và “yêu” người nào
không chỉ thành thạo kỹ năng làm việc, nó còn kén chọn những ai có một
tâm hồn và thái độ làm việc tương xứng với nghề.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Tại sao các chỉ số EQ, AQ có thể đo được những phẩm chất đó mà
riêng IQ không làm được ?
NTV: Đơn giản vì chỉ số thông minh (IQ) chỉ nói lên được người đó mạnh
hay yếu về sức học và năng lực nhận thức, nghĩa là mới xác định được
phần TRÍ, trong khi nhân cách của mỗi người lại gồm tối thiểu 5 yếu tố:
Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Dũng. Bốn phần còn lại (ngoài Trí) phải được đo đạc
bằng những chỉ số khác, trong đó, riêng chỉ số cảm xúc (EQ) là đo gần
được cả Nhân, Lễ, Nghĩa Chính những giá trị đó nói lên phần “hồn” của
con người trực tiếp liên quan đến nghề nghiệp. Tâm lý học hiện đại đã
khẳng định điều này. Các nhà doanh nghiệp khả kính và thành công
(theo nghĩa chân chính) đều có chỉ số EQ và AQ cao chứ không nhất thiết
IQ cao.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Giữa IQ và EQ có mối quan hệ tương hỗ như thế nào trong việc chọn
nghề và hướng nghiệp?
NTV: IQ cần cho con người khi nghiên cứu sâu về khoa học tự nhiên và kỹ
thuật. EQ giúp người đó tìm hiểu sâu và thấm đượm nhiều về khoa học
xã hội và nhân văn. Tiêu chí đặc trưng để đo đạc về IQ là tư duy lôgic, về
EQ là tư duy nhân văn. IQ giúp tạo nên kỹ năng học và khám phá, EQ

giúp hình thành kỹ năng sống và trải nghiệm. Thực chất EQ cũng đo sự
thông minh dưới một hình thái khác: IQ thiên về thông minh lý trí (mang
tính logic), EQ thiên về thông minh cảm xúc (mang tính nhân bản). Bởi
vậy, EQ còn được hiểu là trí tuệ cảm xúc – thứ trí tuệ bao quát, thấm
đẫm chất người, còn được gọi là văn hóa người. Thông thường, những ai
có IQ và EQ đều cao thì đa năng, giỏi nhiều nghề thuộc cả hai lĩnh vực:
khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Khi định nhắm tới một nghề cho tương lai, ngoài việc chẩn đoán bằng trắc nghiệm khách quan
(IQ, EQ, ), còn có cách nào tích cực hơn nữa để tự hiểu bản thân xem phù hợp (hay không phù hợp)
với nghề đó ?
NTV: Còn vài cách khác, trong đó có một cách rất tích cực, tuy hơi mất thì giờ nhưng hiệu quả
và độ chính xác rất cao. Ở Mỹ và các nước phát triển cao về nhân lực, người ta gọi đó là cách
“làm bóng” (không phải đánh bóng tên tuổi) trước khi chọn nghề. “Làm bóng” là phương pháp
SHADOWING (xuất phát từ chữ shadow – cái bóng), được hiểu là bám theo chân một người lành
nghề (như hình với bóng) trong một thời gian lăn lộn với nghề. Qua những trải nghiệm thực tế đó
(ngọt bùi và đắng cay ) mà tự hiểu về những gì tương hợp (hoặc không tương hợp) giữa nghề
với bản thân mình.
Đây là một phép thử-sai / thử-đúng, tựa như một thứ “giấy quỳ” để xác định nghề đó (và cả cái
“nghiệp” của nó) có tương thích với mình hay không, tương thích hoặc không tương thích đến
mức nào Chẳng hạn, muốn học nghề y, hãy tìm một người thân quen (để giúp mình làm bóng)
đang làm việc trong bệnh viện. Chỉ việc dành ra 2-3 ngày mỗi tuần (không cần lâu hơn) cùng đi
với người đó lăn lộn trong môi trường bệnh viện, tiếp cận với thực tế chăm sóc và điều trị cho
bệnh nhân, thử nghiệm những gì có thể làm được (phụ việc) cho người đó, quan sát các động
thái thao tác nghề nghiệp của người đó Trên cơ sở ấy, hãy tự vấn kiểu như: Cảm nhận những
gì về nghề y và thầy thuốc ? Điều gì là đặc trưng cao đẹp và điều gì “kinh khủng” nhất của nghề
ấy ? Nghề y đòi hỏi những tố chất gì nơi thầy thuốc mới phục vụ tốt ? Liệu ta có thích hợp với
nghề đó hay không ?

Đó là vài dữ liệu căn bản nhất và cũng là những tín hiệu đáng tin nhất để tiến tới quyết định chọn
hay không chọn nghề ấy.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Để chọn nghề và hướng nghiệp chính xác, các em đang đứng trước nhiều lựa
chọn, giữa các yếu tố tinh hoa và không tinh hoa. Nếu vì một lẽ gì đó, không chọn
được yếu tố tinh hoa, dễ bị tụt hậu. Nhưng nếu chạy theo tinh hoa, lại thấy mình
không đủ sức! Vậy, nên tự giải quyết như thế nào trước tình huống ấy ?
NTV: Giữa tinh hoa và không tinh hoa, ta nên cân nhắc bởi đặc điểm vừa sức (vừa
khả năng, vừa trình độ, vừa tính cách, vừa sức khỏe, vừa cả túi tiền). Nghĩa là,
phải căn cứ vào những nét riêng của từng cá nhân, mới lựa chọn phù hợp. Ở đây,
phương châm “liệu cơm gắp mắm” là thượng sách. Trong nhiều yếu tố lựa chọn, có
khi ta không thể chọn yếu tố tinh hoa, mà phải “hạ mình” để chọn yếu tố khác,
không tinh hoa nhưng phù hợp hơn, thiết thực hơn và “chắc ăn” hơn. Đó là cách
nhìn, cách xét và cách chọn của người có đầu óc thực tế, khác với người mơ mộng.
Mơ mộng dễ trở thành ảo mộng và viễn vông, dù có khi mơ rất đẹp, mộng rất
“vàng”. Bởi vậy, trong chọn nghề nói riêng và hướng nghiệp nói chung, nhiều khi
phải tạm gác “giấc mộng vàng” để săn tìm những “thực tế xanh”. Thành công ban
đầu là ở chỗ đó.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Em đọc trên báo thấy có lời nhận định thẳng thắn của một chuyên gia
giáo dục nước ngoài, rằng “Thanh niên Việt Nam rất hiếu học, nhưng phần
lớn chỉ lao vào học thi để lấy bằng, rồi lấy bằng để lo kiếm sống hoặc
kiếm danh. Hết !”. Nhận định như vậy có hơi quá đáng không ạ ?
NTV: Nếu căn cứ vào thực tế hiện nay, nhận định như vậy có lẽ không
quá đáng, ít nhất đối với một bộ phận người trẻ thực dụng và hiếu danh.
Thực trạng luyện thi nhan nhản, nhồi nhét đầy ắp trong các lò dạy chữ

đã nói lên điều đó. Thực tế cũng có rất nhiều người ngại dấn thân vào đời
sau khi tốt nghiệp, chỉ muốn dựa vào ngân sách của cha mẹ để học lên
nữa, tìm sự nổi tiếng với mảnh bằng cao hơn, chưa lo cống hiến ! Cần
thấy đó là điều quá xót xa, phải giật mình để cảnh tỉnh.
Thử tưởng tượng một xã hội mà lớp trẻ chỉ “lo lấy bằng để kiếm sống
hoặc kiếm danh” (dù rất chính đáng và thiết thực) thì xã hội đó sẽ đi về
đâu ?! Cái đích của tuổi trẻ (cũng là mục tiêu của giáo dục) là “mưu sinh”
hay “phát triển”, là “kiếm tiền” hay “phụng sự”, là “được danh nghĩa” hay
“có thực chất” ? Nên quay về với những giá trị sống nhân bản.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
HS: Nhưng, việc dùi mài kinh sử để luyện thi là thể hiện tinh thần hiếu học
(coi chữ nghĩa hơn đồng tiền), sao lại không được nhấn mạnh để khuyến
khích hay tôn vinh ?
NTV: Có hai cách hiếu học, mỗi cách có một cấp độ giá trị riêng. Cách thứ
nhất: hiếu học để đối phó với yêu cầu thi cử, lấy bằng cấp để mưu sinh,
thậm chí để kiếm một địa vị, một danh vị trong xã hội. Cách thứ hai:
hiếu học để thỏa mãn nhu cầu học hỏi, để đáp ứng khát vọng tự thân
trong việc làm giàu trí tuệ và làm sáng tâm hồn. Xu thế của thời đại coi
trọng và tôn vinh loại hiếu học thứ hai, với quan điểm: hiếu học như vậy
mới nâng cấp giá trị bản thân, đem lại chất lượng đích thực cho con
người trong tiến trình hướng nghiệp.
Mặt khác, một thái độ hiếu học như thế mới là đặc trưng của một xã hội
học tập thời @ – thời kinh tế tri thức, thời hội nhập toàn cầu. Một não
trạng hiếu học như vậy cũng là bản chất của sự hoàn thiện nhân cách –
coi sự học là suốt đời chứ không phải nhất thời qua thi cử, có bằng cấp.

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINH
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

HS: Câu hỏi cuối: Nhiều người đã vô tình chọn lầm nghề, học nhầm trường, nhưng vẫn
học được và tốt nghiệp ra trường. Một số trong họ chưa (hoặc không) cảm thấy khó khăn
gì khi vào đời và lập nghiệp. Điều đó được hiểu ra sao ?
NTV: Đó là vì họ chưa đối mặt với những thử thách éo le trong nghề, chưa đụng chạm
với những gai góc sắc cạnh của nghề. Chỉ khi bước sâu vào nghề và cọ xát với thực tế
khắc nghiệt đó, họ mới thấy “dội” – dội từ cung cách làm việc đến thái độ hành nghề, nhất
là khi va vấp những nghịch cảnh và đối diện với “nghiệp” cay đắng của nghề. Mặt khác,
những người trong hoàn cảnh đó may lắm là chỉ “tồn tại” được trong nghề nhất thời thôi,
làm được ở mức bình bình thôi, không thể khá hơn, sáng tạo hơn, phát đạt hơn, càng
không thể “sống lâu” trong nghề, gắn bó máu thịt với nghề.
Bởi vậy mới có trường hợp hành nghề nhưng vẫn dửng dưng với nghề, “bỏ thì thương,
vương thì nặng”, không mặn mà “yêu” mà chỉ chực chờ “ly dị” hoặc “ly thân” với nghề khi
thời cơ đến. Trong mọi trường hợp, thực tế trải nghiệm trong nghề nghiệp bao giờ cũng
là người thầy phán xét khách quan nhất, cũng là sự giám định chính xác nhất về sự
tương thích (hay không tương thích) của ta đối với nghề. Đấy là quy luật.
QUANG DƯƠNG – Nhà tư vấn hướng nghiệp – www.tuvanhuongnghiep.vn
được tối đa những xúc cảm hấp tấp vội vàng, biết Để ý đến và nghiên cứu và phân tích từ nhiều khía cạnhtheo lý tính, thì việc lựa chọn ngành nghề ít bị lầm hơn. Cũng có trường hợp do sức ép từ phía mái ấm gia đình. Một nghịch lý thường gặp qua thựctế tư vấn hướng nghiệp ở nhiều nơi đã cho thấy, rất nhiều HS không vấn đáp đượccâu hỏi ” Tại sao em quyết định hành động chọn nghề này ? ” nhưng vị cha mẹ đi theo đã trảlời được câu đó ! Như vậy, với những HS ấy, chọn nghề là do mong ước của chamẹ, thay vì của chính mình ! Để không chọn lầm nghề, hãy tìm hiểu thêm quan điểm và ý muốn của cha mẹ ( cần lắm, đểtham khảo kinh nghiệm tay nghề và hiểu biết của các bậc bề trên ), nhưng nên xin phép chamẹ cho mình được quyền quyết định hành động ở đầu cuối. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Nên hiểu kỹ như thế nào là chọn đúng, nghĩa là chắc như đinh ” chọn không lầmnghề ” ? NTV : Chọn không lầm nghề là chọn được một nghề thích hợp với mình. Ở đây cóhai ý : nghề mình chọn phải là nghề mình thích, đương nhiên, nhưng còn phải xétđến yếu tố tương hợp. Yếu tố này quan trọng hơn cả. Nếu không tương hợp vớiyêu cầu của nghề, dù ta có thích đến đâu, sớm muộn cũng sẽ bị nghề đào thải. Hơnnữa, sở trường thích nghi chưa phải là sở trường. Sở thích thiên về cảm tính, không không thay đổi. Sở trường mới là năng lực của năng lượng, không thay đổi hơn, vững chắc hơn, thường khôngđổi trước mọi sức ép. Tương hợp hầu hết về hai mặt : phẩm chất và năng lượng. Ngoài ra, còn phải xét đếngiới tính, sức khỏe thể chất, thực trạng và chí hướng của ta. Nếu ta thích nghề đó, lại cònđược nghề ” yêu “, nghĩa là ” nghề chọn ta ” ( vì tương hợp với ta ) thì chắc như đinh ta đãchọn đúng nghề. Do đó, các nhà giáo dục hướng nghiệp đã chứng minh và khẳng định : đa phần lànghề chọn ta chứ không phải ta chọn nghề. Có ” giao duyên ” như vậy mới khônglầm lẫn. Trên thực tiễn, vì không được nghề ” yêu ” nên đã có rất nhiều người dù đã tốtnghiệp nhưng khi vào nghề mới thấy rằng không hề theo được nghề đã chọn ( dochọn lầm ). TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Trong trường hợp chúng em chưa tiếp xúc và chưa hành nghề, làm thế nào để biếtnghề ấy có ” yêu ” mình hay không, có tương hợp với mình đến mức nào ? NTV : Sự giao duyên giữa nghề với người ( có duyên nợ hay không ) qua trải nghiệmthực tế sẽ càng thấy rõ, tất yếu. Nhưng trong bước đầu, qua trắc nghiệm khách quancũng hoàn toàn có thể giúp ta biết được về cơ bản, ta có hợp ( hay không hợp ) với nghề địnhchọn. Hiện nay, trên mạng lưới tư vấn giáo dục, có nhiều TT tư vấn hướngnghiệp mà tại đó có cả trắc nghiệm hướng nghiệp. Trắc nghiệm hướng nghiệp là một mô hình trắc nghiệm khách quan hướng về việcchẩn đoán và phát hiện những đặc thù tư chất của cá thể so với nghề nghiệp. Kết quả trắc nghiệm này được coi là cơ sở khoa học để tư vấn hướng nghiệp, gópphần tương hỗ cho HS tự hiểu mình một cách khách quan hơn. Từ đó biết chọn họcngành nghề nào cho tương thích, đồng thời tránh được những nghề không tương thích. Trên mạng internet tiếng Việt, bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm tại websitewww. tuvanhuongnghiep. vnTƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Chúng em thấy có nơi trắc nghiệm hướng nghiệp chỉ địa thế căn cứ vào chỉ sốIQ mà chẩn đoán. Điều đó đã đủ chưa, đúng mực chưa ? NTV : Chưa, chưa đủ. Để chẩn đoán được đúng chuẩn, ngoài IQ test, cònphải bổ trợ nhiều mô hình trắc nghiệm khác nữa, như EQ test ( đo chỉsố xúc cảm – Emotion Quotient ), AQ test ( đo chỉ số vượt khó – AdversityQuotient ), CQ test ( đo chỉ số phát minh sáng tạo – Creation Quotient ) Tối thiểu, tanên chọn nơi nào, bài trắc nghiệm nào có tối thiểu 2 loại test : IQ và EQ, vậy mới kỳ vọng có sự chẩn đoán gần đúng mực. Kết quả của IQ test chỉ cho ta biết về sức bật trí tuệ và năng lực nhậnthức, chưa thể cho biết về tính cách cá thể và năng lượng ý thức. Màđiều thứ hai ( tính cách và niềm tin ) đặc biệt quan trọng quan trọng hơn điều thứnhất ( trí tuệ và nhận thức ). Nó nói lên những phẩm chất đặc trưng củacon người và những giá trị bản thân của người đó thích hợp ( hoặckhông thích hợp ) với nghề nào. Nghề sẽ chọn và ” yêu ” người nàokhông chỉ thành thạo kiến thức và kỹ năng thao tác, nó còn kén chọn những ai có mộttâm hồn và thái độ thao tác tương ứng với nghề. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Tại sao các chỉ số EQ, AQ hoàn toàn có thể đo được những phẩm chất đó màriêng IQ không làm được ? NTV : Đơn giản vì chỉ số mưu trí ( IQ ) chỉ nói lên được người đó mạnhhay yếu về sức học và năng lượng nhận thức, nghĩa là mới xác lập đượcphần TRÍ, trong khi nhân cách của mỗi người lại gồm tối thiểu 5 yếu tố : Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Dũng. Bốn phần còn lại ( ngoài Trí ) phải được đo đạcbằng những chỉ số khác, trong đó, riêng chỉ số xúc cảm ( EQ ) là đo gầnđược cả Nhân, Lễ, Nghĩa Chính những giá trị đó nói lên phần ” hồn ” củacon người trực tiếp tương quan đến nghề nghiệp. Tâm lý học tân tiến đãkhẳng định điều này. Các nhà doanh nghiệp khả kính và thành công xuất sắc ( theo nghĩa chân chính ) đều có chỉ số EQ và AQ cao chứ không nhất thiếtIQ cao. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Giữa IQ và EQ có mối quan hệ tương hỗ như thế nào trong việc chọnnghề và hướng nghiệp ? NTV : IQ cần cho con người khi nghiên cứu và điều tra sâu về khoa học tự nhiên và kỹthuật. EQ giúp người đó tìm hiểu và khám phá sâu và thấm đượm nhiều về khoa họcxã hội và nhân văn. Tiêu chí đặc trưng để đo đạc về IQ là tư duy lôgic, vềEQ là tư duy nhân văn. IQ giúp tạo nên kỹ năng học và tò mò, EQgiúp hình thành kiến thức và kỹ năng sống và thưởng thức. Thực chất EQ cũng đo sựthông minh dưới một hình thái khác : IQ thiên về mưu trí lý trí ( mangtính logic ), EQ thiên về mưu trí xúc cảm ( mang tính nhân bản ). Bởivậy, EQ còn được hiểu là trí tuệ cảm hứng – thứ trí tuệ bao quát, thấmđẫm chất người, còn được gọi là văn hóa truyền thống người. Thông thường, những aicó IQ và EQ đều cao thì đa năng, giỏi nhiều nghề thuộc cả hai nghành nghề dịch vụ : khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Khi định nhắm tới một nghề cho tương lai, ngoài việc chẩn đoán bằng trắc nghiệm khách quan ( IQ, EQ, ), còn có cách nào tích cực hơn nữa để tự hiểu bản thân xem tương thích ( hay không tương thích ) với nghề đó ? NTV : Còn vài cách khác, trong đó có một cách rất tích cực, tuy hơi mất thì giờ nhưng hiệu quảvà độ đúng chuẩn rất cao. Ở Mỹ và các nước tăng trưởng cao về nhân lực, người ta gọi đó là cách ” làm bóng ” ( không phải đánh bóng tên tuổi ) trước khi chọn nghề. ” Làm bóng ” là phương phápSHADOWING ( xuất phát từ chữ shadow – cái bóng ), được hiểu là bám theo chân một người lànhnghề ( như hình với bóng ) trong một thời hạn lăn lộn với nghề. Qua những thưởng thức thực tiễn đó ( ngọt bùi và đắng cay ) mà tự hiểu về những gì tương hợp ( hoặc không tương hợp ) giữa nghềvới bản thân mình. Đây là một phép thử-sai / thử-đúng, tựa như một thứ ” giấy quỳ ” để xác lập nghề đó ( và cả cái ” nghiệp ” của nó ) có thích hợp với mình hay không, thích hợp hoặc không thích hợp đếnmức nào Chẳng hạn, muốn học nghề y, hãy tìm một người thân quen ( để giúp mình làm bóng ) đang thao tác trong bệnh viện. Chỉ việc dành ra 2-3 ngày mỗi tuần ( không cần lâu hơn ) cùng đivới người đó lăn lộn trong môi trường tự nhiên bệnh viện, tiếp cận với trong thực tiễn chăm nom và điều trị chobệnh nhân, thử nghiệm những gì hoàn toàn có thể làm được ( phụ việc ) cho người đó, quan sát các độngthái thao tác nghề nghiệp của người đó Trên cơ sở ấy, hãy tự vấn kiểu như : Cảm nhận nhữnggì về nghề y và thầy thuốc ? Điều gì là đặc trưng cao đẹp và điều gì ” kinh điển ” nhất của nghềấy ? Nghề y yên cầu những năng lực gì nơi thầy thuốc mới ship hàng tốt ? Liệu ta có thích hợp vớinghề đó hay không ? Đó là vài tài liệu cơ bản nhất và cũng là những tín hiệu đáng tin nhất để tiến tới quyết định hành động chọnhay không chọn nghề ấy. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Để chọn nghề và hướng nghiệp đúng chuẩn, các em đang đứng trước nhiều lựachọn, giữa các yếu tố tinh hoa và không tinh hoa. Nếu vì một lẽ gì đó, không chọnđược yếu tố tinh hoa, dễ bị tụt hậu. Nhưng nếu chạy theo tinh hoa, lại thấy mìnhkhông đủ sức ! Vậy, nên tự xử lý như thế nào trước trường hợp ấy ? NTV : Giữa tinh hoa và không tinh hoa, ta nên xem xét bởi đặc thù vừa sức ( vừakhả năng, vừa trình độ, vừa tính cách, vừa sức khỏe thể chất, vừa cả ví tiền ). Nghĩa là, phải địa thế căn cứ vào những nét riêng của từng cá thể, mới lựa chọn tương thích. Ở đây, mục tiêu ” liệu cơm gắp mắm ” là thượng sách. Trong nhiều yếu tố lựa chọn, cókhi ta không hề chọn yếu tố tinh hoa, mà phải ” hạ mình ” để chọn yếu tố khác, không tinh hoa nhưng tương thích hơn, thiết thực hơn và ” chắc ăn ” hơn. Đó là cáchnhìn, cách xét và cách chọn của người có đầu óc trong thực tiễn, khác với người mơ mộng. Mơ mộng dễ trở thành ảo mộng và viễn vông, dù có khi mơ rất đẹp, mộng rất ” vàng “. Bởi vậy, trong chọn nghề nói riêng và hướng nghiệp nói chung, nhiều khiphải tạm gác ” giấc mộng vàng ” để săn tìm những ” trong thực tiễn xanh “. Thành công banđầu là ở chỗ đó. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Em đọc trên báo thấy có lời nhận định và đánh giá thẳng thắn của một chuyên giagiáo dục quốc tế, rằng ” Thanh niên Nước Ta rất hiếu học, nhưng phầnlớn chỉ lao vào học thi để lấy bằng, rồi lấy bằng để lo kiếm sống hoặckiếm danh. Hết ! “. Nhận định như vậy có hơi quá đáng không ạ ? NTV : Nếu địa thế căn cứ vào trong thực tiễn lúc bấy giờ, đánh giá và nhận định như vậy có lẽ rằng khôngquá đáng, tối thiểu so với một bộ phận người trẻ thực dụng và hiếu danh. Thực trạng luyện thi nhan nhản, nhồi nhét đầy ắp trong các lò dạy chữđã nói lên điều đó. Thực tế cũng có rất nhiều người ngại lao vào vào đờisau khi tốt nghiệp, chỉ muốn dựa vào ngân sách của cha mẹ để học lênnữa, tìm sự nổi tiếng với mảnh bằng cao hơn, chưa lo góp sức ! Cầnthấy đó là điều quá xót xa, phải giật mình để cảnh tỉnh. Thử tưởng tượng một xã hội mà lớp trẻ chỉ ” lo lấy bằng để kiếm sốnghoặc kiếm danh ” ( dù rất chính đáng và thiết thực ) thì xã hội đó sẽ đi vềđâu ? ! Cái đích của tuổi trẻ ( cũng là tiềm năng của giáo dục ) là ” mưu sinh ” hay ” tăng trưởng “, là ” kiếm tiền ” hay ” phụng sự “, là ” được danh nghĩa ” hay ” có thực ra ” ? Nên quay về với những giá trị sống nhân bản. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Nhưng, việc dùi mài kinh sử để luyện thi là biểu lộ ý thức hiếu học ( coi chữ nghĩa hơn đồng xu tiền ), sao lại không được nhấn mạnh vấn đề để khuyếnkhích hay tôn vinh ? NTV : Có hai cách hiếu học, mỗi cách có một Lever giá trị riêng. Cách thứnhất : hiếu học để đối phó với nhu yếu thi tuyển, lấy bằng cấp để mưu sinh, thậm chí còn để kiếm một vị thế, một danh vị trong xã hội. Cách thứ hai : hiếu học để thỏa mãn nhu cầu nhu yếu học hỏi, để cung ứng khát vọng tự thântrong việc làm giàu trí tuệ và làm sáng tâm hồn. Xu thế của thời đại coitrọng và tôn vinh loại hiếu học thứ hai, với quan điểm : hiếu học như vậymới tăng cấp giá trị bản thân, đem lại chất lượng đích thực cho conngười trong tiến trình hướng nghiệp. Mặt khác, một thái độ hiếu học như vậy mới là đặc trưng của một xã hộihọc tập thời @ – thời kinh tế tri thức, thời hội nhập toàn thế giới. Một nãotrạng hiếu học như vậy cũng là thực chất của sự hoàn thành xong nhân cách – coi sự học là suốt đời chứ không phải nhất thời qua thi tuyển, có bằng cấp. TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP TUYỂN SINHCÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶPHS : Câu hỏi cuối : Nhiều người đã vô tình chọn lầm nghề, học nhầm trường, nhưng vẫnhọc được và tốt nghiệp ra trường. Một số trong họ chưa ( hoặc không ) cảm thấy khó khăngì khi vào đời và lập nghiệp. Điều đó được hiểu thế nào ? NTV : Đó là vì họ chưa đương đầu với những thử thách éo le trong nghề, chưa đụng chạmvới những gai góc sắc cạnh của nghề. Chỉ khi bước sâu vào nghề và cọ xát với thực tếkhắc nghiệt đó, họ mới thấy ” dội ” – dội từ cung cách thao tác đến thái độ hành nghề, nhấtlà khi va vấp những nghịch cảnh và đối lập với ” nghiệp ” cay đắng của nghề. Mặt khác, những người trong thực trạng đó may lắm là chỉ ” sống sót ” được trong nghề nhất thời thôi, làm được ở mức bình bình thôi, không hề khá hơn, phát minh sáng tạo hơn, phát đạt hơn, càngkhông thể ” sống lâu ” trong nghề, gắn bó máu thịt với nghề. Bởi vậy mới có trường hợp hành nghề nhưng vẫn dửng dưng với nghề, ” bỏ thì thương, vương thì nặng “, không mặn mà ” yêu ” mà chỉ chực chờ ” ly dị ” hoặc ” ly thân ” với nghề khithời cơ đến. Trong mọi trường hợp, thực tiễn thưởng thức trong nghề nghiệp khi nào cũnglà người thầy phán xét khách quan nhất, cũng là sự giám định đúng chuẩn nhất về sựtương thích ( hay không thích hợp ) của ta so với nghề. Đấy là quy luật. QUANG DƯƠNG – Nhà tư vấn hướng nghiệp – www.tuvanhuongnghiep.vn

Source: https://dichvusuachua24h.com
Category custom BY HOANGLM with new data process: Góc Tư Vấn