Thành Cổ Loa – Wikipedia tiếng Việt

” Cổ Loa ” đổi hướng tới đây. Đối với những định nghĩa khác, xem Cổ Loa ( xu thế ) Di tích Cổ LoaDi tích Cổ Loa ( TP.HN )

Thành Cổ Loa là kinh đô của nhà nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương vào khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên và của nhà nước phong kiến dưới thời Ngô Quyền thế kỷ 10 tại vùng đất xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội.

Bối cảnh địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Vào thời Âu Lạc, Cổ Loa nằm vào vị trí đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng và là nơi giao lưu quan trọng của đường thủy và đường đi bộ. Từ đây hoàn toàn có thể trấn áp được cả vùng đồng bằng lẫn vùng sơn địa. Cổ Loa là một khu đất đồi cao ráo nằm ở tả ngạn sông Hoàng. Con sông này qua nhiều thế kỷ bị phù sa bồi đắp và nay đã trở thành một con lạch nhỏ, nhưng xưa kia sông Hoàng là một con sông nhánh lớn quan trọng của sông Hồng, nối tiếp sông Hồng với sông Cầu, con sông lớn nhất trong mạng lưới hệ thống sông Tỉnh Thái Bình. Như vậy, về phương diện giao thông vận tải đường thủy, Cổ Loa có một vị trí vô cùng thuận tiện hơn bất kể ở đâu tại đồng bằng Bắc Bộ vào thời ấy. Đó là vị trí nối tiếp mạng lưới đường thủy của sông Hồng cùng với mạng lưới đường thủy của sông Tỉnh Thái Bình. Hai mạng lưới đường thủy này chi phối hàng loạt mạng lưới hệ thống đường thủy tại Bắc bộ Nước Ta. Qua con sông Hoàng, thuyền bè hoàn toàn có thể tỏa đi khắp nơi, nếu ngược lên sông Hồng là hoàn toàn có thể xâm nhập vào vùng Bắc hay Tây Bắc của Bắc Bộ, nếu xuôi sông Hồng, thuyền hoàn toàn có thể ra đến biển cả, còn nếu muốn đến vùng phía Đông Bắc bộ thì dùng sông Cầu để xâm nhập vào mạng lưới hệ thống sông Tỉnh Thái Bình đến tận sông Thương và sông Lục Nam .Địa điểm Cổ Loa chính là Phong Khê, lúc đó là một vùng đồng bằng phong phú có xóm làng, dân chúng đông đúc, sống bằng nghề làm ruộng, đánh cá và thủ công nghiệp. Việc dời đô từ Phong Châu về đây, ghi lại một bước ngoặt tăng trưởng của dân cư Việt cổ, quá trình người Việt chuyển TT quyền lực tối cao từ vùng Trung du bán sơn địa về định cư tại vùng đồng bằng. Việc định cư tại đồng bằng chứng tỏ một bước tiến lớn trong những lãnh vực xã hội, kinh tế tài chính trong tiếp xúc, trao đổi con người thuận tiện đi lại bằng đường đi bộ hay bằng đường thủy ; trong nông nghiệp có bước tiến đáng kể về kỹ thuật trồng lúa nước, mức độ dân cư cũng đông đúc hơn .Trung tâm quyền lực tối cao của những dân cư Việt ở đồng bằng sông Hồng cũng biểu lộ sự tăng trưởng về chiều rộng của Văn hóa Đông Sơn .Thành Cổ Loa được xây bằng đất do thời ấy ở Âu Lạc chưa có gạch nung. Khu vực Cổ Loa được coi là một nền đất yếu nên việc thiết kế xây dựng thành Cổ Loa hoàn toàn có thể khó khăn vất vả và thành bị đổ nhiều lần là dễ hiểu. Khi xẻ dọc thành để nghiên cứu và điều tra, những nhà khảo cổ học phát hiện kỹ thuật gia cố thành của Thục Phán : chân thành được chẹn một lớp tảng đá. Hòn nhỏ có đường kính 15 cm, hòn lớn có đường kính 60 cm. Xung quanh Cổ Loa, một mạng lưới thủy văn xum xê đã được tạo ra thành một vùng khép kín, thuận tiện cho việc thiết kế xây dựng địa thế căn cứ thủy binh hùng mạnh. Thuở ấy, sông Thiếp – Ngũ Huyền Khê – Hoàng Giang thông với sông Cầu ở Thổ Hà, Quả Cảm ( Hà Bắc ) thông với sông Hồng ở Vĩnh Thanh ( Đông Anh ). Ngay sau khi xây thành, Thục Phán An Dương Vương đã chiêu tập những thợ mộc giỏi, sử dụng gỗ ở địa phương đóng thuyền chiến. Nhân dân cũng được điều tới khám phá rừng đa ( Gia Lâm ), rừng Mơ ( Mai Lâm ), rừng dâu da ( Du Lâm ) … thành ruộng. Những hiệp thợ chuyên rèn vũ khí cũng Open, sản xuất côn, kiếm, giáo, mác và nỏ liên châu, mỗi phát bắn nhiều mũi tên. Có nhiều dẫn chứng khảo cổ về sự sống sót của hàng chục vạn mũi tên đồng, hoàn toàn có thể dùng nỏ liên châu ở đây. Xem thêm Truyền thuyết Cổ Loa. [ 1 ]

Cấu trúc Thành Cổ Loa[sửa|sửa mã nguồn]

Sơ đồ thành Cổ Loa .Thành Cổ Loa được những nhà khảo cổ học nhìn nhận là ” tòa thành cổ nhất, quy mô lớn vào bậc nhất, cấu trúc cũng thuộc loại độc lạ nhất trong lịch sử vẻ vang thiết kế xây dựng thành lũy của người Việt cổ ” .Khi xây thành, người Việt cổ đã biết tận dụng tối đa và khôn khéo những địa hình tự nhiên. Họ tận dụng chiều cao của những đồi, gò, đắp thêm đất cho cao hơn để xây nên hai bức tường thành phía ngoài, vì vậy hai bức tường thành này có đường nét uốn lượn theo địa hình chứ không băng theo đường thẳng như bức tường thành TT. Người xưa lại xây thành bên cạnh con sông Hoàng để dùng sông này vừa làm hào bảo vệ thành vừa là nguồn cung ứng nước cho hàng loạt mạng lưới hệ thống hào vừa là đường thủy quan trọng. Đầm Cả to lớn nằm ở phía Đông cũng được tận dụng biến thành bến cảng làm nơi tụ họp cho đến cả hàng trăm thuyền bè .Chất liệu hầu hết dùng để xây thành là đất, sau đó là đá và gốm vỡ. Đá được dùng để kè cho chân thành được vững chãi. Các đoạn thành ven sông, ven đầm được kè nhiều đá hơn những đoạn khác. Đá kè là loại đá tảng lớn và đá cuội được chở tới từ những miền khác. Xen giữa đám đất đá là những lớp gốm được rải dày mỏng dính khác nhau, nhiều nhất là ở chân thành và rìa thành để chống sụt lở. Các cuộc khai thác khảo cổ học đã tìm thấy một số lượng gốm khổng lồ gồm ngói ống, ngói bản, đầu ngói, đinh ngói. Ngói có nhiều loại với độ nung khác nhau. Có cái được nung ở nhiệt độ thấp, có cái được nung rất cao gần như sành. Ngói được trang trí nhiều loại hoa văn ở một mặt hay hai mặt .

Thành Cổ Loa theo tương truyền gồm 9 vòng xoáy trôn ốc, nhưng căn cứ trên dấu tích hiện còn, các nhà khoa học nhận thấy thành có 3 vòng, trong đó vòng thành nội rất có thể được làm về sau, dưới thời Ngô Quyền. Chu vi vòng ngoài 8 km, vòng giữa 6,5 km, vòng trong 1,6 km, diện tích trung tâm lên tới 2 km². Thành được xây theo phương pháp đào đất đến đâu, khoét hào đến đó, thành đắp đến đâu, lũy xây đến đó. Mặt ngoài lũy dốc thẳng đứng, mặt trong thoải để đánh vào thì khó, trong đánh ra thì dễ. Lũy cao trung bình từ 4–5 m, có chỗ cao đến 8–12 m. Chân lũy rộng 20–30 m, mặt lũy rộng 6–12 m. Khối lượng đất đào đắp ước tính 2,2 triệu mét khối.

Một đoạn tường thành mùa liên hoan .

Thành nội hình chữ nhật, cao trung bình 5 m so với mặt đất, mặt thành rộng từ 6–12 m, chân rộng từ 20–30 m, chu vi 1.650 m và có một cửa nhìn vào tòa kiến trúc Ngự triều di quy.

Thành trung là một vòng thành không có khuôn hình cân xứng, dài 6.500 m, nơi cao nhất là 10 m, mặt thành rộng trung bình 10 m, có bốn cửa ở các hướng đông, bắc, tây bắc và tây nam, trong đó cửa đông ăn thông với sông Hồng.

Thành ngoại cũng không có hình dáng rõ ràng, dài hơn 8.000m, cao trung bình 3–4 m (có chỗ tới hơn 8 m).

Mỗi vòng thành đều có hào nước bao quanh bên ngoài, hào rộng trung bình từ 10 m đến 30 m, có chỗ còn rộng hơn. Các vòng hào đều thông với nhau và thông với sông Hoàng. Sự tích hợp của sông, hào và tường thành không có hình dạng nhất định, khiến thành như một mê cung, là một khu quân sự chiến lược vừa thuận tiện cho tiến công vừa tốt cho phòng thủ .Sông Hoàng được dùng làm hào vạn vật thiên nhiên cho thành ngoại ở về phía tây nam và am. Phần hào còn lại được đào sát chân tường thành từ gò Cột Cờ đến Đầm Cả. Con hào này nối với hào của thành trung ở Đầm Cả và Xóm Mít, chảy qua cửa Cống Song nối với năm con lạch có hình dáng như bàn tay xòe và với một nhánh của con lạch này, nước chảy thông vào vòng hào của thành Nội .Thuyền bè đi lại thuận tiện trên ba vòng hào để đến trú đậu ở Đầm Cả hoặc ra sông Hoàng và từ đó hoàn toàn có thể tỏa đi khắp nơi. Theo truyền thuyết thần thoại, Thục Phán An Dương Vương thường dùng thuyền đi khắp những hào rồi ra sông hồng .

Giá trị của thành Cổ Loa[sửa|sửa mã nguồn]

Trong cấu trúc chung của thành Cổ Loa còn có một yếu tố khác làm đa dạng chủng loại thêm toàn diện và tổng thể kiến trúc này. Đó là những gò đất dài hoặc tròn được đắp rải rác giữa những vòng thành hoặc nằm ngoài thành ngoại. Không biết được có bao nhiêu ụ, lũy như vậy, nhưng 1 số ít được dân chúng gọi là Đống Dân, Đống Chuông, Đống Bắn … Các lũy này được dùng làm công sự, có trách nhiệm của những pháo đài trang nghiêm tiền vệ, phối hợp với thành, hào trong việc bảo vệ và chiến đấu. Đây cũng là một điểm đặc biệt quan trọng của thành Cổ Loa. Cổ Loa cũng được biết đến là một trong những đô thị tiên phong trong lịch sử dân tộc nước ta .

Về mặt quân sự, thành Cổ Loa thể hiện sự sáng tạo độc đáo của người Việt cổ trong công cuộc giữ nước và chống ngoại xâm. Với các bức thành kiên cố, với hào sâu rộng cùng các ụ, lũy, Cổ Loa là một căn cứ phòng thủ vững chắc để bảo vệ nhà vua, triều đình và kinh đô. Đồng thời là một căn cứ kết hợp hài hòa thủy binh cùng bộ binh. Nhờ ba vòng hào thông nhau dễ dàng, thủy binh có thể phối hợp cùng bộ binh để vận động trên bộ cũng như trên nước khi tác chiến.

Về mặt xã hội, với sự phân bố từng khu cư trú cho vua, quan, binh lính, thành Cổ Loa là một chứng cứ về sự phân hóa của xã hội thời ấy. Thời kỳ này, vua quan không những đã tách khỏi dân chúng mà còn phải được bảo vệ chặt chẽ, sống gần như cô lập hẳn với cuộc sống bình thường. Xã hội đã có giai cấp rõ ràng và xã hội có sự phân hóa giàu nghèo rõ ràng hơn thời Vua Hùng.

Về mặt văn hóa, là một tòa thành cổ nhất còn để lại dấu tích, Cổ Loa trở thành một di sản văn hóa, một bằng chứng về sự sáng tạo, về trình độ kỹ thuật cũng như văn hóa của người Việt cổ. Đá kè chân thành, gốm rải rìa thành, hào nước quanh co, ụ lũy phức tạp, hỏa hồi chắc chắn và nhất là địa hình hiểm trở ngoằn ngoèo, tất cả những điều này làm chứng cho nghệ thuật và văn hóa thời An Dương Vương. Hàng năm, vào ngày 6 tháng giêng âm lịch, cư dân Cổ Loa tổ chức một lễ trang trọng để tưởng nhớ đến những người xưa đã có công xây thành, và nhất là để ghi ơn An Dương Vương.

Hiện nay Cổ Loa là một trong 21 Khu du lịch Quốc gia của Nước Ta, và vào ngày 27/9/2012 Di tích lịch sử vẻ vang kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ và khảo cổ Cổ Loa được Thủ tướng nhà nước quyết định hành động xếp hạng di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng. [ 2 ]

Di vật khảo cổ[sửa|sửa mã nguồn]

Trên địa phận thành, những nhà khảo cổ đã từng khai thác được nhiều mộ cổ, hàng vạn mũi tên đồng ba cạnh, khuôn đúc mũi tên, rìu lưỡi xéo bằng đồng, trống đồng và thậm chí còn cả ngói ống

• Lưỡi cày đồng và lưỡi rìu đồng
• Trống đồng Cổ Loa
• Bề mặt ngói ống tại Cổ Loa

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]