Trình độ phát triển kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất và thương mại Việt Nam

Hương Liên, Khoa KTKT

16:37 14/07/2022

Trong khuôn khổ tổ chức chuỗi tọa đàm “UEB – Research & Sharing”, Tọa đàm “Managerial Accounting Evolution – Comparative Studies” do Khoa Kế toán Kiểm toán, Trường Đại học Kinh tế – ĐHQGHN đã được tổ chức ngày 23/5/2022.

Bạn đang đọc: Trình độ phát triển kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất và thương mại Việt Nam

Tại đây, PGS.TS. Kanitsorn Terdpaopong, Giám đốc chương trình Kế toán quốc tế, Đại học Rangsit, Xứ sở nụ cười Thái Lan và TS. Nguyễn Thị Phương Dung, Đại học Bách khoa TP. Hà Nội cùng những thành viên nhóm nghiên cứu và điều tra gồm TS. Nguyễn Thị Hương Liên và ThS. NCS. Nguyễn Thị Hải Hà, Trường ĐHKT – ĐHQGHN đã san sẻ hiệu quả nghiên cứu và điều tra của nhóm điều tra và nghiên cứu về xác định trình độ tăng trưởng kế toán quản trị tại những doanh nghiệp Nước Ta và Vương Quốc của nụ cười .Kế toán quản trị đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới hệ thống quản trị doanh nghiệp vì đây là bộ phận cung ứng thông tin kinh tế tài chính và phi kinh tế tài chính để giúp những nhà quản trị lập kế hoạch, trấn áp, quản lý và điều hành hoạt động giải trí kinh doanh thương mại, đồng thời dự báo và thiết kế xây dựng kế hoạch tăng trưởng dài hạn cho doanh nghiệp. Việc vận dụng những giải pháp kế toán quản trị văn minh được coi là chìa khóa giúp doanh nghiệp thành công xuất sắc trong môi trường tự nhiên cạnh tranh đối đầu nóng bức lúc bấy giờ. Năm 1998, Liên đoàn Kế toán Quốc tế ( IFAC ) đã phát hành quy mô xác định trình độ tăng trưởng của kế toán quản trị trên quốc tế ( quy mô IFAC ) gồm có 4 tiến trình :

Giai đoạn 1 từ năm 1950 trở về trước: Kế toán quản trị chủ yếu tập trung vào các phương pháp xác định chi phí, tính giá thành sản phẩm và kiểm soát tài chính nội bộ. Kế toán quản trị được coi đơn thuần là một hoạt động kỹ thuật giúp công ty đạt được các mục tiêu quản lý đã đề ra. 

Giai đoạn 2 từ năm 1960 đến năm 1965: Kế toán quản trị tập trung vào việc cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch và kiểm soát trong doanh nghiệp. Ở giai đoạn này, kế toán quản trị phát triển thêm một bước, từ đơn thuần là một hoạt động kỹ thuật trở thành một hoạt động quản lý ở mức thấp. 

Giai đoạn 3 từ năm 1965 đến năm 1985: Kế toán quản trị tập trung vào việc giảm lãng phí trong việc sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp trong bối cảnh là cuộc suy thoái kinh tế và khủng hoảng giá dầu thế giới vào những năm 1970s, và sự cạnh tranh mạnh mẽ trên toàn cầu từ những năm 1980s do tốc độ phát triển rất nhanh của khoa học kỹ thuật. 

Giai đoạn 4 từ năm 1995 đến nay: Giai đoạn này đánh dấu sự bùng nổ của internet và quá trình toàn cầu hóa, tạo nên sự cạnh tranh gay gắt và rủi ro lớn hơn trong hoạt động kinh doanh. Trong giai đoạn này, kế toán quản trị tập trung vào việc tạo ra giá trị cho doanh nghiệp thông qua việc sử dụng các nguồn lực và ứng dụng khoa học công nghệ một cách có hiệu quả.

Các cán bộ, giảng viên tham dự tọa đàmHiện nay, tại Nước Ta những điều tra và nghiên cứu sử dụng trực tiếp quy mô IFAC để xác định trình độ tăng trưởng kế toán quản trị tại những doanh nghiệp và những tác nhân ảnh hưởng tác động tới trình độ này còn rất hạn chế. Do vậy, nhóm điều tra và nghiên cứu đã triển khai khảo sát 173 doanh nghiệp sản xuất và thương mại Nước Ta, trong đó gồm có 92 doanh nghiệp sản xuất ( tương tự 53,2 % ) và 81 doanh nghiệp thương mại ( tương tự 46,8 % ). Phần lớn người được hỏi ( 82,7 % ) thao tác ở bộ phận kinh tế tài chính kế toán và ban giám đốc của doanh nghiệp .Kết quả khảo sát cho thấy những chiêu thức kế toán quản trị ngân sách được vận dụng thoáng đãng nhất trong những doanh nghiệp sản xuất lần lượt là “ Kế toán chi phí sản xuất theo định mức ” ( giá trị trung bình là 3,62 ) và “ Kế toán chi phí sản xuất giản đơn / hàng loạt ” ( giá trị trung bình là 3,207 ). Phương pháp được rất ít doanh nghiệp vận dụng là “ Kế toán chi phí sản xuất theo hoạt động giải trí ” ( giá trị trung bình là 2,337 ) và “ Kế toán ngân sách theo tiềm năng ” ( giá trị trung bình là 2,196 ). Kết quả này tương đương với những tác dụng nghiên cứu và điều tra trước như Nguyen và Aoki ( năm trước ). Đối với những doanh nghiệp thương mại, chiêu thức được vận dụng thoáng đãng nhất lần lượt là “ Phân loại ngân sách thành biến phí và định phí ” ( giá trị trung bình là 2,259 ), “ Kế toán chi phí sản xuất theo định mức ” và “ Tỷ lệ phân chia trước chi phí sản xuất chung ”. Tương tự như những doanh nghiệp sản xuất, những chiêu thức văn minh được sử dụng ở tỷ suất rất thấp. Do đó, so với những điều tra và nghiên cứu trước đó, Doan và tập sự ( 2011 ), Nguyen và Aoki ( năm trước ), hoàn toàn có thể xác lập rằng những giải pháp xác lập ngân sách truyền thống lịch sử vẫn được sử dụng thông dụng ở Nước Ta .Về những giải pháp dự trù, hiệu quả khảo sát cho thấy tỷ suất vận dụng cao nhất tương ứng là “ Dự toán ngân sách ” và “ Dự toán lệch giá ”. Tỷ lệ doanh nghiệp vận dụng những giải pháp này cao hơn so với những chiêu thức kế toán ngân sách đề cập ở trên với giá trị trung bình đạt trên 4,0. Kế toán quản trị của những doanh nghiệp sản xuất và thương mại Nước Ta tập trung chuyên sâu vào lập kế hoạch và trấn áp ngân sách. Terdpaopong và tập sự ( 2018 ) cũng cho thấy “ Dự toán ngân sách ” được vận dụng thoáng đãng nhất trong số những loại dự trù tại doanh nghiệp Xứ sở nụ cười Thái Lan .Về nhìn nhận hiệu suất cao hoạt động giải trí, “ Phân tích những chỉ tiêu kinh tế tài chính ” được vận dụng thoáng đãng nhất ( giá trị trung bình tương ứng là 3,609 và 3,235 ). Trong khi đó, những chiêu thức tân tiến như “ Thẻ điểm cân đối ”, “ Đối sánh với những công ty khác / trung bình ngành ”, và nghiên cứu và phân tích những chỉ tiêu phi kinh tế tài chính được vận dụng ở mức khá thấp .

Về các phương pháp cung cấp thông tin để ra quyết định, “Phân tích khả năng sinh lời” được áp dụng rộng rãi nhất (giá trị trung bình là 3,609) trong các doanh nghiệp sản xuất. Tiếp sau đó là “Phân tích lợi nhuận của nhóm sản phẩm” và “Phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận”. Đối với các doanh nghiệp thương mại, tỷ lệ áp dụng cao nhất là “Phân tích lợi nhuận của nhóm sản phẩm” (giá trị trung bình là 3,123) và sau đó là “Phân tích khả năng sinh lời” và “Phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận”. 

Xem thêm: Tìm hiểu các thương hiệu thời trang nổi tiếng bậc nhất thế giới

Về những giải pháp kế toán quản trị kế hoạch, tỷ suất vận dụng thấp hơn những chiêu thức kế toán ngân sách, dự trù, nhìn nhận hiệu suất cao hoạt động giải trí, phân phối thông tin để ra quyết định hành động. Nhìn chung, những doanh nghiệp trong mẫu khảo sát phần nhiều chưa vận dụng dụng kế toán quản trị kế hoạch .Kết quả điều tra và nghiên cứu cho thấy hầu hết trình độ tăng trưởng kế toán quản trị của những doanh nghiệp ( 69,3 % ) đang ở trong 2 quy trình tiến độ tiên phong của quy mô IFAC. Chỉ có 30,7 % doanh nghiệp đã vận dụng những giải pháp kế toán quản trị tân tiến thuộc Giai đoạn 3 và 4 của quy mô IFAC. Các giải pháp kế toán quản trị được vận dụng tại những doanh nghiệp lúc bấy giờ đa phần là kế toán quản trị truyền thống cuội nguồn .Đối với những tác nhân ảnh hưởng tác động tới trình độ tăng trưởng kế toán quản trị, tác dụng điều tra và nghiên cứu cho thấy đặc thù loại sản phẩm, nhu yếu thông tin của nhà quản trị, trình độ của kế toán, môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại không thay đổi, tuổi của doanh nghiệp, và quy mô doanh nghiệp có ảnh hưởng tác động tích cực tới trình độ tăng trưởng kế toán quản trị của những doanh nghiệp sản xuất và thương mại Nước Ta .Dựa trên những hiệu quả khảo sát nói trên, điều tra và nghiên cứu đã đề xuất kiến nghị 1 số ít khuyến nghị nhằm mục đích thôi thúc việc vận dụng kế toán quản trị kế hoạch tại những doanh nghiệp Nước Ta như sau :

Thứ nhất, 

nâng cao nhận thức của nhà quản trị về vai trò của kế toán quản trị chiến lược

tin tức kế toán quản trị kế hoạch sẽ giúp nhà quản trị xác lập kế hoạch, vị thế kế hoạch của doanh nghiệp trên cơ sở xem xét những yếu tố bên trọng và bên ngoài như thiên nhiên và môi trường cạnh tranh đối đầu ( Simmond, 1981 ). Thông tin kế toán quản trị kế hoạch giúp nhà quản trị triển khai tính năng hoạch định, lập dự trù sản xuất kinh doanh thương mại, dự trù dòng tiền, hay dự trù ngân sách quản trị thiên nhiên và môi trường … Đồng thời, thông tin kế toán quản trị kế hoạch còn tương hỗ nhà quản trị đưa ra quyết định hành động như Lựa chọn giải pháp góp vốn đầu tư nào ? Sản phẩm nên biến hóa ra làm sao ? Mức giá cả nào hoàn toàn có thể cạnh tranh đối đầu được ? Lựa chọn hoạt động giải trí sản xuất nào không gây hại đến môi trường sinh thái ? Bên cạnh đó, thông tin kế toán quản trị kế hoạch cũng giúp nhà quản trị triển khai công dụng giám sát dựa trên tác dụng nghiên cứu và phân tích, so sánh, tổng hợp nhằm mục đích giúp cho việc trấn áp, soát xét những hoạt động giải trí của doanh nghiệp đạt hiệu suất cao. Do vậy, doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về những quyền lợi mà kế toán quản trị kế hoạch mang lại nhằm mục đích giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất cao hoạt động giải trí, tạo sự độc lạ với những đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu và giảm thiểu những mối rình rập đe dọa từ sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ thay thế sửa chữa mẫu sản phẩm của doanh nghiệp .

Thứ hai, xây dựng phần mềm hỗ trợ công tác kế toán quản trị và nâng cao mức độ áp dụng công nghệ trong doanh nghiệp.

Cuộc cách mạng công nghệ tiên tiến đang diễn ra ngày càng can đảm và mạnh mẽ với sự sinh ra của những thiết bị máy móc văn minh yên cầu những doanh nghiệp Nước Ta phải dữ thế chủ động hiện đại hóa quá trình sản xuất và ứng dụng công nghệ tiên tiến tiên tiến và phát triển trong quy trình kinh doanh thương mại. Đặc biệt, cuộc cách mạng công nghệ tiên tiến này được xem là kích tố dẫn đến sự biến hóa tư duy và vai trò của kế toán quản trị truyền thống lịch sử sang kế toán quản trị kế hoạch. Kết quả nghiên cứu và điều tra đã lý giải vai trò của công nghệ tiên tiến là tác nhân ảnh hưởng tác động tích cực đến công tác làm việc tổ chức triển khai kế toán quản trị kế hoạch. Khi mạng lưới hệ thống thông tin kế toán quản trị được tương hỗ bởi ứng dụng chuyên sử dụng sẽ làm giảm thời hạn tích lũy, giải quyết và xử lý thông tin, qua đó nhanh gọn phân phối thông tin cho nhà quản trị trong việc ra quyết định hành động có hiệu suất cao. Vì vậy, nhà quản trị cần tăng cường góp vốn đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin cho mạng lưới hệ thống kế toán quản trị kế hoạch, lựa chọn những ứng dụng văn minh hoàn toàn có thể tích hợp được nhiều công dụng trong toàn mạng lưới hệ thống .

Thứ ba, tăng cường phân cấp quản lý và nâng cao vai trò của kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp

Kết quả khảo sát và tổng hợp những tác dụng điều tra và nghiên cứu trước cho thấy những doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức phân cấp quản trị càng cao thì mức độ doanh nghiệp vận dụng kế toán quản trị kế hoạch càng lớn. Sự phân quyền cho những nhà quản trị cấp dưới trong việc ra quyết định hành động giúp doanh nghiệp phản ứng nhanh hơn với những biến hóa của môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại, chớp lấy được những thời cơ và thời cơ trên thị trường. Bởi vậy, những doanh nghiệp Nước Ta cần tăng cường phân cấp quản trị, phân định rõ quyền hạn và nghĩa vụ và trách nhiệm của từng cá thể, bộ phận, phòng ban. Khi tổ chức triển khai phân cấp đúng người, đúng việc sẽ tạo điều kiện kèm theo cho năng lượng của nhân viên cấp dưới được phát huy một cách tối đa, đồng thời tăng cường mức độ chịu nghĩa vụ và trách nhiệm so với những việc làm được giao, góp thêm phần làm tăng hiệu suất cao hoạt động giải trí của toàn doanh nghiệp .

Thứ tư, tăng cường phối hợp, trao đổi thông tin giữa các bộ phận, phòng ban trong doanh nghiệp

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc thực hiện kế toán quản trị chiến lược giúp các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, đây cũng là mục tiêu mà các doanh nghiệp đều hướng đến khi xây dựng chiến lược. Để việc triển khai kế toán quản trị chiến lược có hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng cơ chế trao đổi thông tin giữa các bộ phận, phòng ban trong doanh nghiệp. Các thông tin kế toán quản trị chiến lược thu thập được như việc huy động và sử dụng nguồn lực, dự toán sản xuất kinh doanh, báo cáo chi phí – khối lượng – lợi nhuận, báo cáo đánh giá hiệu quả hoạt động… cần có sự phối hợp chặt chẽ trong nội bộ doanh nghiệp, để đảm bảo chất lượng và tính chính xác của các thông tin công bố.

Xem thêm: Tìm hiểu các thương hiệu thời trang nổi tiếng bậc nhất thế giới

Thứ năm, nâng cao trình độ đội ngũ kế toán quản trị của doanh nghiệp

Trình độ của đội ngũ kế toán nói chung và kế toán quản trị nói riêng là tác nhân quan trọng nhất tác động ảnh hưởng tới sự thành bại của việc tiến hành kế toán quản trị kế hoạch. Theo hiệu quả nghiên cứu và điều tra, mặc dầu kế toán quản trị kế hoạch không còn là khái niệm quá mới lạ ở Nước Ta nhưng với những doanh nghiệp mới xây dựng hoặc doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ thì khái niệm này vẫn còn khá lạ lẫm nên yên cầu người làm công tác làm việc kế toán quản trị phải tiếp tục update kiến thức và kỹ năng, học hỏi không ngừng nâng cao trình độ trình độ bằng cách theo học những chương trình giảng dạy kế toán trưởng, giám đốc kinh tế tài chính, hoặc những chứng từ nghề nghiệp quốc tế như ACCA, CIMA, CMA … Ngày nay, sự tăng trưởng của cuộc cách mạng khoa học 4.0 và sắp tới là 5.0 sẽ dẫn tới sự đổi khác tất yếu từ công cụ kế toán truyền thống cuội nguồn sang những công cụ văn minh của kế toán quản trị kế hoạch. Do đó, doanh nghiệp hoàn toàn có thể hợp tác với những cơ sở giáo dục huấn luyện và đào tạo uy tín về kế toán quản trị để tổ chức triển khai những lớp tập huấn, update kiến thức và kỹ năng, những khóa đào tạo và giảng dạy kế toán quản trị kế hoạch .

Tóm lại, nghiên cứu và điều tra này đã góp phần một hiệu quả thực chứng về xác định trình độ tăng trưởng kế toán quản trị của những doanh nghiệp sản xuất và thương mại Nước Ta cũng như xác lập những tác nhân ảnh hưởng tác động tới trình độ này theo quy mô IFAC. Kết quả nghiên cứu giúp những nhà quản trị xác định được trình độ tăng trưởng kế toán quản trị tại đơn vị chức năng mình, từ đó lên kế hoạch tiến hành vận dụng những chiêu thức kế toán quản trị văn minh và tương thích để nâng cao nội lực và năng lực cạnh tranh đối đầu của doanh nghiệp trên thị trường. Các cơ quan quản trị Nhà nước và những Thương Hội nghề nghiệp, những nhà nghiên cứu được cung ứng một bức tranh toàn diện và tổng thể về kế toán quản trị tại Nước Ta dựa trên thang đo quốc tế, cũng như hiểu rõ hơn về những tác nhân ảnh hưởng tác động tới trình độ này để phát hành những chủ trương tương thích thôi thúc sự tăng trưởng kế toán quản trị kế hoạch tại Nước Ta .