Đề thi vào lớp 10 môn văn Bình Dương 2015

Câu 1 ( 2,0 điểm )
a, Đoạn văn trên trích từ tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa, tác giả Nguyễn Thành Long
b, Đoạn văn là lời của nhân vật người trẻ tuổi, nhân vật chính trong truyện Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long kể về công việc làm của mình cho ông họa sỹ già và cô kỹ sư nông nghiệp trẻ, qua lời trình làng của bác lái xe, lên thăm nơi ở và thao tác của anh người trẻ tuổi trên đỉnh Yên Sơn cao hai ngàn sáu trăm mét trong thời hạn ba mươi phút .

 

Bạn đang đọc: Đề thi vào lớp 10 môn văn Bình Dương 2015

Câu 4. ( 5,0 điểm )
Sang thu là bài thơ ngũ ngôn của Hữu Thỉnh, từng được nhiều người ưa thích, gồm có ba khổ thơ ; mỗi khổ thơ bốn câu là một nét thu đẹp êm đềm của đất trời, tạo vật trong buổi đầu thu – thu mới về, thu chợt đến .
Sang thu biểu lộ một bút pháp thẩm mỹ và nghệ thuật thanh, nhẹ, tài hoa, miêu tả những cảm nhận, những rung động man mác, bâng khuâng của tác giả trước vẻ đẹp và sự biến đổi kì diệu của vạn vật thiên nhiên trong buổi thu sớm. Đối tượng được cảm nhận là cảnh sắc mùa thu nơi đồng quê trên miền Bắc quốc gia ta .
Với thi sĩ Xuân Diệu thì tín hiệu đầu thu là sắc “ mơ phai ” của lá được bàn tay tạo hóa ” dệt ” nên giữa muôn ngàn cây :
Đây mùa thu tới, mùa thu tới Với áo mơ phai dệt lá vàng. ( Đây mùa thu tới )
Nhưng với Hữu Thỉnh là “ hương ổi ” của vườn quê được “ phủ vào ” trong làn gió thu se lạnh. Cái mùi vị nồng nàn ấy nơi vườn mẹ mà tuổi thơ mỗi tất cả chúng ta sẽ mang theo mãi trong tâm hồn, đi suốt cuộc sống :
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se .
“ Phủ ” nghĩa là bốc mạnh và tỏa ra thành luồng ( Từ điển Tiếng Việt – Hoàng Phê ). Hữu Thỉnh không tả mà chỉ gợi, đem đến cho người đọc những liên tưởng về màu vàng ươm, về hương thơm lựng, thơm ngát tỏa ra, bốc lên từ những trái ổi chín nơi vườn
quê trong những ngày cuối hạ, đầu thu. Vì gió thu “ se ” lành lạnh, nên hương ổi mới thêm nồng nàn mà phả vào đất trời và hồn người .
Nhiều người đã biết : Thạch Lam, Vũ Bằng, Nguyễn Tuân, Băng Sơn, Nguyễn Đình Thi, … đã viết thật hay về hương cốm Vòng ( Thành Phố Hà Nội ), một nét đẹp mến yêu về mùi vị mùa thu của quê nhà quốc gia :
Sáng mát trong như sáng năm xưa Gió thổi mùa thu hương cốm mới … ( Đất nước – Nguyễn Đình Thi )
Qua đó, ta thấy “ hương ổi ” trong bài Sang thu là một tứ thơ mới, đậm đà sắc tố dân dã của Hữu Thỉnh .
Sau “ hương ổi ” và “ gió se ”, nhà thơ nói đến sương thu. Cũng không phải là “ Sương thu lạnh … Khói thu xây thành ” trong Cam thu tiễn thu của Tản Đà. Cũng chẳng phải là giọt sương lạnh và tiếng thu buồn những ngày thời xưa : ” Cành cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun ” ( Chinh phụ ngâm ). Mà là sương thu chứa đầy tâm trạng “ chùng chình ” cố ý làm lờ đờ để lê dài thời hạn :
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về .
Sương thu đã được nhân hóa ; hai chữ “ chùng chình ” diễn đạt rất thơ bước tiến chầm chậm của mùa thu đã về. Nếu những từ ngữ “ bỗng nhận ra ” biểu lộ xúc cảm kinh ngạc thì hai chữ “ hình như ” biểu lộ sự phỏng đoán một nét thu mơ hồ vừa chợt phát hiện và cảm nhận .
Chữ “ se ” vần với chữ “ về ” ( vần chân, vần bằng, vần cách ) đã góp thêm phần tạo nên sự nhiều mẫu mã về vần điệu và nhạc điệu, làm cho giọng thơ nhẹ nhàng, bát ngát quyến rũ .

Không gian nghệ thuật của bức tranh Sang thu được mở rộng, ở chiều cao, độ rộng của bầu trời với cánh chim bay và đám mây trôi, ở chiều dài của dòng sông qua khổ thơ  thứ hai tiếp theo:

Xem thêm: 20 kỹ năng sống cho trẻ mầm non giúp con phát triển toàn diện

Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu .
Sông mùa thu trên miền Bắc nước ta nước trong xanh, êm đềm trôi : “ Trắng xóa tràng giang, phẳng lặng tờ ” ( Tức cảnh chiều thu – Bà Huyện Thanh Quan ). Sông nước đầy nên mới ” dềnh dàng ”, nhẹ trôi như cố ý làm chậm rãi, thiếu khẩn trương, để mất nhiều thì giờ … Chim bay “ vội vã “, đó là những đàn cu ngói, những đàn sâm cầm, những đàn chim đổi mùa, tránh rét, từ phương Bắc xa xôi bay về phương Nam. Trong số đàn chim bay “ vội vã ” ấy phải chăng có những đàn ngỗng trời mà nhà thơ Nguyễn Khuyến đã nói tới trong Thu vịnh : Một tiếng trên không ngỗng nước nào …
Dòng sông, cánh chim, đám mây mùa thu đều đươc nhân hóa. Bức tranh thu trở nên hữu tình, chứa chan thi vị. Hữu Thỉnh không dùng những từ ngữ như long dong, lơ lửng, bồng bềnh, nhẹ trôi, … mà lại dùng chữ “ vắt ” .
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu .
Mây như lê dài ra, vắt lên, đặt ngang trên khung trời, buông thõng xuống. Câu thơ tả đám mây mùa thu của Hữu Thỉnh khá hay và độc lạ ; cách chọn từ và dùng từ rất phát minh sáng tạo .
Khổ thơ cuối nói lên một vài cảm nhận và suy ngẫm của nhà thơ khi nhìn cảnh vật trong những ngày đầu thu :
Vẫn còn bao nhiêu nắng .
Đã vơi dần cơn mưa .
Sấm cũng bớt giật mình
Trên hàng cây đứng tuổi .
Nắng, mưa, sấm, những hiện tượng kỳ lạ của vạn vật thiên nhiên trong thời gian giao mùa : mùa hạ
– mùa thu được Hữu Thỉnh cảm nhận một cách tinh xảo. Các từ ngữ : “ vẫn còn “, “ đã vơi dần ”, “ cũng bớt giật mình ” gợi tả rất hay thời lượng và sự hiện hữu của sự vật, của vạn vật thiên nhiên như nắng thu, mưa thu, tiếng sấm buổi đầu thu. Mùa hạ như còn níu giữ. Nắng, mưa, sấm mùa hạ như còn vương vấn mùa thu, vương vấn hàng cây và đất trời. Nhìn cảnh vật sang thu buổi giao mùa, từ ngoại cảnh ấy mà nhà thơ suy ngẫm về cuộc sống. “ Sấm ” và “ hàng cây đứng tuổi ‘ ‘ là những ẩn dụ tạo nên tính hàm nghĩa của bài Sang
thu. Nắng, mưa, sấm là những dịch chuyển của vạn vật thiên nhiên, còn mang ý nghĩa tượng trưng cho những đổi khác, đổi khác, những khó khăn vất vả thử thách trong cuộc sống. Hình ảnh “ hàng cây đứng tuổi ” là một ẩn dụ nói về lớp người đã từng trải, được tôi luyện trong nhiều khó khăn, khó khăn vất vả :
Sấm cũng bớt giật mình

Trên hàng cây đứng tuổi.

Xem thêm: Tổng hợp đề Văn thi tuyển sinh vào lớp 10 từ 2014 đến nay: Bộ tài liệu tự đánh giá năng lực hữu ích của thí sinh

Hữu Thỉnh viết bài thơ Sang thu vào đầu những năm 80 của thế kỉ trước. Lúc bấy giờ, quốc gia ta tuy đã được độc lập và thống nhất, nhưng đang đứng trước nhiều khó khăn vất vả, thử thách mới về kinh tế tài chính, về xã hội. Hai câu kết bài thơ mang hàm nghĩa chứng minh và khẳng định bản lĩnh cứng cỏi và tốt đẹp của nhân dân ta trong những năm tháng khó khăn, khó khăn vất vả ấy .
Sang thu là một bài thơ hay của Hữu Thỉnh, được in trong tập thơ Từ chiến hào tới thành phố xuất bản vào tháng 5 – 1985. Bao xúc cảm dâng đầy, những vần thơ đẹp, hữu tình, nên thơ. Nhà thơ không sử dụng bút màu để vẽ nên những cảnh thu, sắc thu tỏa nắng rực rỡ. Chỉ là 1 số ít nét chấm phá, tả ít mà gợi nhiều nhưng tác giả đã làm hiện lên cái hồn thu thanh nhẹ, trong sáng, êm đềm, mênh mang … đầy thi vị .

Nghệ thuật nhân hóa và ẩn dụ, cách tinh lọc từ ngữ khá tinh xảo là những thành công xuất sắc của Hữu Thỉnh để lại dấu ấn đẹp và thâm thúy trong Sang thu. Thơ ngũ ngôn trong Sang thu biểu lộ một cách cảm, cách .